قسمت چهارم : چه کنیم که از محصول ما در بازار کپی نکنند ؟
در واقع در این بخش پاسخ پرسش هایی را خواهم داد که خودم هم مدت زیادی به آن فکر و درباره اش تحقیق و پرس و جو کرده ام . راه کارهایی برای اینکه از محصول شما کپی نکنند یا دست کم اگر هم کپی کردند خیلی زود از بازار حذف شوند و یا خریدن زمان قبل از اینکه کسی قصد کپی کاری به کله اش بزند .
خیلی از محصولات تولیدی در سرتاسر دنیا درست یک هفته پس از ورود به بازار توسط چینی ها کپی شده و نسخه Fake آن در سایت هایی مثل Ebay به فروش می رسد . برخی معتقدند این فرآیند کپی کاری خیلی قبل تر از تولید نهایی محصول صورت گرفته است . یعنی هنگامی که شما به دنبال تولید کننده ایده یا فروشنده آن بودید . البته این مورد بیشتر به درد تجارت خارجی می خورد و بالاخص روابط تجاری با چین . چون هر محصول موفقی که می تواند به شکل انبوه در بازار به فروش برسد ، قطعاً خیلی زود در چین کپی خواهد شد . به همین منظور چند راه چاره وجود دارد . در چین تولید نکنید . یا اگر این کار را می کنید یک اصل کلی را فراموش نکنید ، چه در ایران و چه در چین از راهکار شماره 1 حتماً بهره مند شوید :
1) محصول در حال توسعه :
سعی کنید قالب ، محتوا ، قطعات و ... محصول خود را جوری تنطیم و طراحی کنید که قابلیت ارتقاء داشته باشد . اگر محصول شما با دانش فنی کافی طراحی شده باشد و بخش تحقیقات شما به حد کافی توانمند باشد می توانید یک محصول در حال توسعه تولید کنید . یعنی شما نسخه نهایی را وارد بازار نکنید . محصول را در چند نسخه با رفع نقایص احتمالی از دید مشتری و در مراحل تست طراحی کرده و در دو الی سه نوبت و هر بار یک نسخه توسعه یافته را به بازار عرضه کنید . در این صورت چند اتفاق می افتد :
الف) نسخه اول که بیرون آمد ، کپی کاران مشغول کار می شوند تا قالب بزنند ، محتوای آن را کپی کنند و ... (بسته به نوع محصول) 99.9999999 درصد آن ها فاقد بخش تحقیق و توسعه هستند که هیچ ، خودشان هم چیزی از محصول سر در نمی آورند که با چه مشقتی تهیه شده و چه تکنولوژی در آن به کار برده شده ، بنابراین آن ها که غافل از چند نسخه ای بودن محصول شما هستند یک قالب یکپارچه غیر قابل انعطاف و فقط و فقط با دید کپی برداری آماده می کنند . به محض اینکه محصول آن ها وارد بازار شد شما که از قبل آماده باش بوده اید و بازار را رصد می کردید تا نسخه جعلی خودش را رو کند سراغ نسخه توسعه یافته دوم رفته و به نوعی کپی کاران را در غافله جا بگذارید . هرگز مصرف کننده با وجود یک کالای توسعه یافته حاضر نخواهد بود به خرید نسخه بی کیفیت جعلی تن در دهد .
ب) نگاه مصرف کننده پس از مقایسه بین دو محصول برند شما را اعتبار بیشتری می بخشد ، چرا که نشان دهنده پویایی و دانش فنی و مهارت در تولید است که شما را قادر ساخته یک گام از سایرین جلوتر رفته و محصول را ارتقاء دهید .
ج) در این شرایط شما برگ برنده بیشتری برای بردن جنگ قیمت دارید ، چراکه محصول شما یک سر و گردن از محصول کپی کاران بالاتر است . کپی کاران اغلب پس از کپی کردن جنگ قیمت به راه می اندازند و کالای اصلی را از نظر قیمت که خیلی هم برای مشتری مهم است زیر سوال می برند ، چرا که آن ها غیر از این گزینه ، امتیاز دیگری ندارند . کپی کاران استاد کپی برداری در تولید هستند و به هر نحوی که اولین آن حذف هزینه های تحقیقات با دزدی از طرح و فکر بقیه است می باشد ، که با این روش تا حد زیادی آچمز خواهند شد .
اگر در چین تولید می کنید حتماً با کارخانجات و شرکت های بزرگ کار کنید ، چون آن ها نیاز به دانش فنی مهندسی خود را در درون خود شرکت و بخش تحقیقات رفع می کنند . تولید کننده های کوچک چینی اغلب دانش کافی ندارند و نمی توانند محصول شما را به شکل در حال توسعه و چند مرحله ای تولید کنند . تولید کننده های بزرگ از نظر فکری هم بسیار متفاوت هستند آن ها به فروش محصول در ابعاد ملیونی فکر می کنند ولی کوچکتر ها به ابعاد هزار تایی .
2) پخش نکردن زیاده از حد اطلاعات طرح و محصول :
اگر به دنبال واسطه های فروش یا پخش کالا در بازار هستید در همان ابتدا که طرح به نظرتان رسیده یا نمونه اولیه را زده اید جو گیر نشوید و برای 60 نفر محصول و اطلاعات جزئی را بفرستید . چرا که خیلی از کپی کاران متخصص فروش هستند و چون دانشی نداشتند وارد حوزه کپی کاری شده اند . آن ها زبان فروختن می دانند و هر چیزی که احساس کنند خوب فروش می رود حسابی آن ها را احساساتی خواهد کرد . یک فروشنده نیز نیاز به جزئیات محصول برای بازار یابی دارد . اما قبل از اینکه با یک تولید کننده واجد شرایط که از روی بیکاری تولید نمی کند ، صحبت کنید خیلی سراغ فروشنده ها نروید و از آن ها قیمت نخواهید ، چرا که این یک تهدید برای کپی کردن محصول شماست . می توانید اجزاء محصولتان را جدا جدا برایشان بفرستید یا از جزئیات خیلی سخنی به میان نیاورید یا آن را با کمی دستکاری برایشان توضیح دهید . به هر حال این نکته را در خاطر داشته باشید : هر چقدر تعداد افراد کمتری از طرح شما مطلع باشند بهتر است .
3) قرارداد های محکم :
شما برای اطمینان بهتر است قرارداد های بهتری بنویسید البته با فروشنده ها و تولید کننده ها . مثل اینکه آن ها را ملزم به تعهد کنید که از افشای موارد زیر خودداری کنند :
مواد اولیه تولیدی (توسط تولید کننده)
طرح محصول (توسط تولید کننده)
قیمت تمام شده یا درصد سود (توسط فروشنده)
تامین کننده های مواد اولیه (توسط تولید کننده)
و ... از این دست . هر چند این ها محکم کاری هستند و نمی شود با نوشتن قرارداد خیالتان 100 درصد راحت باشد .
4) رصد کردن بازار فروش خود :
حتماً حواستان به حجم فروش باشد . گاهی تولیدکننده ها حواسشان به محصولات دیگرشان می رود و ناگهان یک روز متوجه کاهش خرید از یک محصول می شوند وقتی از مشتری های سابق می پرسند شستشان خبردار می شود که بله یکی آن را کپی کرده است . پس می توانید از سوال کردن از مشتری ها از وضع بازار مطلع شوید ، ابتدا از قیمت و کیفیت شروع کنید ، آن ها خودشان داستان را برایتان شرح خواهند داد .
5) قرار دادن یک گپ تحقیقاتی در محصول :
بویژه در محصولات فنی مهندسی این مورد بسیار کاربرد دارد ، مخصوصاً که بخشی از محصول مثل موتور ، باتری ، آداپتور ، مصالح ، مواد اولیه پلیمری و ... تولید شرکت دیگری باشد . شما می توانید به منظور بهبود عملکرد قطعه خریداری شده از شرکت ثالث را دستکاری و سپس در محصول خود استفاده کنید . در این صورت کپی کاران که سطحی نگر هستند و مراحل تست شما را ندیده اند فکر نمی کنند شاید شما آن قطعه را نیز در فرآیند تولید دستکاری کرده باشید و عیناً از همان شرکت قطعه را خریده و جایگزین می کنند . این اتفاق به عینه در یکی از محصولات تولیدی خود ما هم افتاده است و تجربه جالبی در بخش تحقیقات شرکت بود . چرا که بدون دستکاری قطعه مورد نظر بخش اصلی طراحی شده توسط R&D می شکست و درست کار نمی کرد .
6) موقعیت و برند خود را تثبیت کنید :
در نهایت پس از طی تمام این مراحل سعی کنید تمام حواستان به این سمت و سو نرود که کپی کاران را دور بزنید ، شما یک اصل را از یاد نبرید ، همواره بکوشید به طرق مختلف برند خود را جا بیاندازید و موقعیت خود را از نظر اعتبار و وجهه در بازار هم پیش مصرف کننده و هم پیش واسطه های فروش تثبیت کنید ، به هر صورت ادامه حیات برای کسب و کاری که دارای اعتبار و جایگاه باشد خیلی آسان تر از کسی است که فقط به قصد فرصت طلبی و سوء استفاده پا به بازار شما گذاشته است و خیلی هم از عمر کسبش نمی گذرد . این افراد خیلی زود از صحنه حذف خواهند شد و اصلاً رقیب جدی ای برای شما نیستند .
7) کسب مجوزهای به درد بخور :
حتماً نشان تجاری خود را که روی لیبل محصولتان می زنید ثبت قانونی کنید ، چون در غیر این صورت حتی اگر با لیبل شما کالایتان را کپی و وارد بازار کنند هیچ راه دفاعی ندارید . اگر برایتان امکان دارد و محصولتان ارزشش را دارد مجوزهای مرتبط مثل مجوزهای وزارت ارشاد ، آموزش و پرورش ، وزارت صنعت و ... را برایش احراز کنید ، این مجوزها تا حدی از ایده شما در برابر کپی شدن محافظت می کنند و کمی هم کپی کاران را می ترساند . البته یادتان باشد کپی کاران خیلی از این حرف ها پررو تر هستند ، با وجود همه نوع مجوزی هم آن ها مشغول خواهند شد ولی به شکل غیرقانونی و زیرزمینی ، حداقل وجود مجوزها کار آن ها را غیرقانونی و قابل پیگرد قانونی خواهد کرد .
بخشی از قوانین مالکیت معنوی در امریکا :
- نشان تجاری یا trademark : ابزار یا نشانه ای است که از کلمات ، اسامی ، نمادها ، صداها و رنگ هایی که کالاها و خدمات یک شرکت را از دیگری متمایز می کند محافظت می کند. معمولا تا زمان تجاری ماندن قابل تمدید است .
- کپی رایت : برای حفاظت از کارهای خلاقانه اصیل (شعر ، رمان ، فیلم ، آهنگ ، نرم افزار رایانه ای و معماری) است و به مالکان اجازه فروش، تولید مجدد یا توزیع کار خود را می دهد. در آمریکا مدت آن برابر عمر خالق به علاوه ۷۰ سال است .
- پتنت یا حق اختراع : حق مالکیتی است که بک مخترع تعلق می گیرد و بقیه را از ساخت ، استفاده ، واردات و غیره در زمینه آن اختراع محروم می کند .
در ادامه برخی مراحل اجرایی برای ثبت این مالکیت فکری در منبع بیان شده است که خاص کشور آمریکا است و مطالعه شود .
